ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เป็นการทำเครื่องจักสานเป็นงานหัตถกรรมเก่าแก่ เป็นเครื่องมือ เครื่องใช้ โดยใช้วัตถุดิบที่มีอยู่นั้น โดยมีวิธีในการทำ เริ่มจาก การใช้วัตถุดิบ เช่น เถาวัลย์ หวาย กระจูด กก มาจักสานเป็นเครื่องใช้โดยมาสอดขัดกัน แล้วพัฒนาเป็นภาชนะหรือเครื่องใช้ที่มีประโยชน์ตามความต้องการและพัฒนารูปทรง ลวดลาย ให้มีความละเอียดประณีตสวยงามกว่าเดิม
ชาวอีสานทำเครื่องจักสานเป็นเครื่องมือเครื่องใช้มานานมาก
ที่มนุษย์เครื่องจักรและเทคโนโลยีที่สมัยใหม่มาผลิตจะมีเครื่องมือเครื่องใช้แทนที่ การทำเครื่องจักสานโดยทั่วไปจะมีวิธีในการทำและรูปแบบที่คล้ายกัน รูปแบบของเครื่องจักสานก็จะเป็นไปตามความนิยมขนบประเพณี อยู่ของแต่ละท้องถิ่น |
กลุ่มประเทศในแถบเอเชียเป็นแหล่งผลิตเครื่องจักสานที่สำคัญของโลก |
และก็มีการทำภาชนะดินเผาด้วยดินในท้องถิ่น การทำเครื่องจักสานด้วย เถา ใบ และต้นไม้ชนิดต่างๆ มนุษย์รู้จักนำวัสดุจากธรรมชาติมาทำเครื่องจักสานมานานแล้ว อาจจะเริ่มจากการนำกิ่งไม้มาสอดขัดกัน เป็นรั้วแสดงอาณาเขต นำใบไม้มาสอดขัดกันเป็นแผ่นหรือเป็นภาชนะ
ต่อมาก็รู้และเข้าใจคุณสมบัติของพืชพันธุ์ไม้แต่ละชนิดมากขึ้นจึงเลือกสรรส่วนต่างๆ ของต้นไม้มาใช้เป็นวัตถุดิบในการทำเครื่องจักสานได้เหมาะสมกับความต้องการและใช้ประโยชน์ใช้สอย เช่น นำหวาน ไม้ไผ่ มาจักเป็นเส้นแล้วสานเป็นภาชนะเครื่องใช้ |
การทำไม้ไผ่เป็นตอกและนำตอกไปสานเป็นภาชนะต่างๆ เป็นขั้นตอนสำคัญ จึงเรียกหัตถกรรมที่ทำขึ้นด้วยกรรมวิธีนี้ว่า เครื่องจักสานละค่ะในการทำเครื่องจักสาน ทำขึ้นจากกระบวนการคือ “จัก” คือ การเอามีดผ่าไม้ไผ่ หวาย ให้แตกแยกออกจาก กันเป็นเส้นบางๆ “สาน” คือการใช้เส้นตอกหรือสิ่งที่เป็นเส้นอื่นๆ ที่อ่อนตัวขัดกัน คือ “ยก” และ “ข่ม” ให้เกิดเป็นลาย ตามต้องการ นอกจากนี้การจักสาน ชาวอีสานนั้นก็มีภูมิปัญญาในด้านนี้มานานมากแล้ว และงานด้านนี้ก็ได้ถ่ายทอดให้คนรุ่นต่อไปเพื่อไม่ให้สูญหายไปจากชาวไทย |